Door de hevig bekritiseerde sloop van Ledig Erf 5 in mei 2007
verdween het laatste oude pand aan het merkwaardige pleintje
vóór de (verdwenen)
Tolsteegpoort.
De horeca speelde op dit 'lege erf' vanouds een rol. Hier werd gewacht op het openen van de
Tolsteegpoort of - later -
op de veerschuit over de Vaartse Rijn of Kromme Rijn. Het is mogelijk dat in
Ledig Erf 5 ooit het
Vaartse Veerhuis gevestigd werd, later lag dit in ieder geval verder weg
.
In ieder geval werd Ledig Erf 5 eind van de 19e eeuw een bakkerij.
In de omschrijving van Ledig Erf 5 als rijksmonument wordt dit deel nog veerhuis genoemd als onderdeel van
een fors gebouw op de hoek van (het verlengde van) de
Gansstraat
en de
Oosterkade.
Het
rechter deel,
dat langs de Vaartse Rijn lag, werd in 1938 afgebroken voor een straatverbreding,
die nooit afgemaakt is. De linker helft heeft in verwaarloosde toestand de 21e eeuw gehaald.
In de bouwplannen voor deze omgeving, dat wil zeggen
op de plaats van de buurpanden aan de Gansstraat en het voormalige pleintje tegenover het
huis, zou het pand min of meer behouden blijven.
Ledig Erf 5 had twee
bouwlagen
op een L-vormige plattegrond. Het had een aantal forse
schoorstenen,
die het een voornaam voorkomen gaven.
Op de plaats van de rechter vleugel staat nu
nieuwbouw.
Het linker deel is een
dwarshuis
met
zadeldak,
met op de nok
nog één grote en één kleinere schoorsteen.
Hoewel onderdelen (onder meer in de
kap)
er op wijzen dat de oorsprong van dit gebouw minstens in de
17e eeuw ligt,
is veel door verbouwingen verloren gegaan. Zo zijn de
balklagen
vervangen.
De
voorgevel
stamt uit de 18e eeuw.
Hiermee is trouwens iets merkwaardigs aan de hand. Naast de vier
verdiepings
vensters
heeft de gevel links een
vak met één heel breed, nu onbegrijpelijk laag venster. Tot aan de eerste dagen van 2002
stond links van Ledig Erf 5 het pand
Gansstraat 1.
Dat leek wel wat op het
Rietveld-Schöderhuis,
een heel andere architectuur dus. Die stijl leek een stukje in Ledig Erf 5 doorgedrongen:
beide panden waren in gebruik verweven.
Maar bij de sloop van Ledig Erf 5 in mei 2007 bleek op de feitelijke grens de tussenmuur
(met schoorsteen) opgebouwd uit al dan niet
secundair gebruikte
middeleeuwse baksteen.
Tekst: Jean Penders (05-2007). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
.jpg)
